Behind the Scenes: Wandelen met de Bushmen

Voor diegene die opgroeien in het Westen, is de natuurlijke connectie tussen mens, dier en milieu vaak onbekend terrein. Een paar weken ‘back to basics’ in de Afrikaanse jungle liet me inzien dat dit heel erg zonde is. Ik zal uitleggen waarom.

We kennen ze allemaal. De BBC-documentaires waarin Sir David Attemborough gepassioneerd vertelt over het leven diep in de Afrikaanse binnenlanden. Als kleine jongen droomde ik er al van. Maar aan dat dromen kwam vorig jaar een einde, ik ging de grootse ‘fresh water’ Delta ter wereld namelijk zelf bezoeken. De Okavango Delta. Eén groot mysterieus doolhof van papyrusriet, kleine water kanalen gevuld met prachtige lelies en moerassen vol met krokodillen, nijlpaarden, olifanten en leeuwen.

We starten ons avontuur vanuit de lucht. In een Robinson R44 scheren we 2 uur lang ‘doors-off’ over de natte vlaktes van centraal Botswana. Met beide benen hangend over de rand, schieten we langs kuddes olifanten, giraffes en kudu’s. Onderweg ‘ditchen’ we de ene hoosbui na de ander en zorgt de piloot telkens voor verrassende wendingen. De schaal en grootsheid van deze zompige moeraslanden is ongekend. Natte vlaktes vol met leven zo ver als het oog reikt, de jaarlijkse stroom van miljoenen, miljarden liters water en het dagelijkse drama van leven & dood. Deze plek is de definitie van wildernis. In zijn meest pure vorm.

Eenmaal aan de grond en nog steeds vol van adrenaline horen we dat, in tegenstelling tot de grote commerciële parken in Kenya en Tanzania, de Botswaanse regering duidelijke regels heeft opgesteld als het gaat om het aantal voertuigen en het aantal bezoekers per dag per park. Dat betekende dat we gedurende het vervolg van onze 14-daagse reis door het hart van de Delta nauwelijks andere mensen tegenkwamen. Het was ons, en de ‘Bush’. Geen andere auto’s, geen andere toeristen. Een ander groot verschil met safari zoals ik het gewend was, is dat veel West-Afrikaanse parken de Big Five (leeuw, olifant, buffalo, luipaard en neushoorn) proberen te ‘tracken’ via radiogolven die reageren op halsbanden die de dieren dragen. Maar de Okavango maakt in plaats daarvan gebruik van eeuwenoude methodes die ver teruggaan tot in de tijd van de bosjesmannen. Trackers en gidsen zijn jarenlang getraind en maken gebruik van hun zintuiglijke intuïtie. Een van de meest gerenommeerde gidsen die hier gebruik van maakt is Kane Motswana, geboren onder een boom aan de rand van de Delta en opgegroeid als San bosjesman. De personificatie van ‘bushkarma’. Een man die de bush ruikt, leest en voelt. Waar andere gidsen op zoek gaan naar verse sporen lijkt het wel of de dieren hem zoeken in plaats van andersom. En laat hem nou net onze gids zijn voor deze trip.

Al snel bleek dat het ons westerse verstand volledig te boven ging dat het lezen van sporen je meer kan vertellen over bijvoorbeeld het geslacht, de leeftijd, de snelheid, de fysieke conditie en zelfs het tijdstip van voorbijgaan of dat het betreffende dier honger had, eenzaam of agressief was. “Alle activiteiten die om ons heen gebeuren vertellen een verhaal mijn vriend” verteld Kane. “Of het nou het gedrag van vogels is, de vreemde geur van een karkas, de richting van de wind, de staat van de vegetatie of de sporen van prooidieren. Praat tegen de bush, en de bush praat terug”.

Dagen later zitten we in een traditionele houten mokoro voortgeduwd door Kefentse, een van de lokale dorpelingen en tevens voormalig jeugdvriend van Kane. Als kleine jongens was dit hún terrein. Hier groeiden ze op en joegen ze samen op Buffalo’s. Een mokoro rit van nog geen 2 uur is voldoende bewijs dat de connectie met de dieren en hun leefgebied heel diep zit bij deze mannen. Muisstil manoeuvreert Kefentse de mokoro door het riet tot op 25 meter afstand van een grote mannetjes olifant. Je ziet en voelt dat er sprake is van wederzijds respect. Kane gebaart ons doodstil te blijven zitten. “De minst of geringste ‘verkeerde’ beweging is je dood”, fluistert hij. Als de kust veilig is haal ik de telelens uit mijn tas en schiet ik een paar close-up beelden. Maar later blijkt dat geen enkele foto ook maar in de buurt komt van de intense ervaring om oog in oog te staan met het grootste landzoogdier. In het hart van zijn eigen leefgebied.

Na de Delta uit de lucht en vanaf het water gezien te hebben, was het tijd om voet aan land te zetten. Mijn eerste ‘walking safari’ werd daarmee een feit. Kane moet lachen als we onze twijfels uitspreken of dit wel zo een goed idee is, te voet op pad in big-5 territory. Maar na een uitgebreide safety briefing, is het tijd om die twijfels op zij te zetten. Wat er daarna gebeurd is erg bijzonder. Een soort van prehistorische staat van alertheid die ik nog niet eerder heb meegemaakt. Stap voor stap analyseren we onze omgeving, ruiken we aan bomen en takken en voelen we de richting van de wind. Kane dwingt ons om de controle los te laten en blind te vertrouwen op onze zintuigen. “Voordat je een leeuw ziet, heb je zijn aanwezigheid al gevoeld”, fluistert hij. “Ohja, en vergeet niet dat elk dier jou vele malen eerder gezien heeft dat jij hun”. En hij heeft gelijk. Na een tijdje laten we de angst los en ontstaat er een magisch gevoel van eenheid tussen onszelf, onze omgeving en de dieren die we onderweg tegen komen. Ik realiseer me dat vertrouwen en geduld ervoor zorgen dat ik accepteer dat sommige dingen nu eenmaal zo gaan omdat ze zo gaan. Een zoveelste ‘lesson from the bush’.

En dan zijn er de nachten. Het voelt alsof de gehele Delta elke avond de ‘mid-day heat’ van zich af laat glijden. Alles en iedereen wordt alert en predators maken vanaf nu de dienst uit. Je ruikt en hoort meer want je ziet minder en het moment dat het laatste beetje zon onder de horizon verdwijnt, wordt het een paar minuten muisstil. Paradijs veranderd in Pre-historie. Dag veranderd in nacht. Als ik een paar uur later, midden in den echt wakker schiet van plotseling geritsel rond onze mobiele tent en direct naar mijn zaklamp grijp om te kijken of het tentzeil goed dicht is, schrik ik van de donkere schimmen die op en neer gaan door het kamp. Ik kan niet helemaal plaatsen wat er gebeurd maar de zware ademhaling van deze nachtelijke bezoekers verteld me dat het in ieder geval geen muizen zijn op zoek naar kaas. Met slechts een dunne laag canvas die ons scheidt van de donkere Delta, probeer ik de slaap weer te vatten maar nog geen 2 uur later schrik ik wederom wakker, de zaklamp nog steeds ferm in mijn hand. De hele tent vibreert en ik voel de trillingen tot in mijn tenen. Een brullende leeuw, voor mijn gevoel 10 meter naast onze tent. Het lijkt alsof we geroepen worden uit een verre ijstijd. Ik lig stijf in bed en durf niet meer te bewegen. Het is 04.00 uur. De rest van de nacht staar ik naar de ingang van de tent en doe ik geen oog meer dicht. Als we de volgende ochtend aan het ontbijt zitten, wordt er hard gelachen door Kane, “How did you like your first real night in the bush my friend?”. Ik neem snel een slok van mijn rooibos thee en probeer te schaamte weg te lachen.

De rest van de week blijft de spanning en sensatie elke minuut van de dag voelbaar en komen we steeds meer los van onze drukke, snelle, vluchtige bestaan thuis in Nederland. Langzaam passen onze systemen zich aan, aan het ritme van de bush. Met als gevolg dat we beginnen in te zien wat de magische, helende kracht is van een periode ‘totally disconnected’. Alles wordt terug in perspectief geplaatst, daar waar dingen horen. De kwetsbaarheid, de kracht van het oerinstinct, de aanwezigheid van ‘purpose’ in alles wat we doen en het immense plezier in de kleine dingen, en dat alles in een wereld die continu groter is dan onszelf. Africa you did it!

En al snel blijkt dat Kane gelijk krijgt. “You can shake the sand from your shoes my friend, but not from your soul”.

Voor deze reis maakte ik gebruik van de Rental services van Budgetcam Amsterdam. Naast mijn eigen Canon 600mm F/4 objectief koos ik er dit keer voor om een Canon 100-400mm F/5.6 mee te nemen en tevens een Canon 1.4 extender. Een verstandige keuze bleek later. Op deze manier was ik met 2 camera bodies in staat om de gehele range van 100mm tot 840mm te coveren en op die manier geen moment te missen.

Wil je, net als Pie, een keer schieten met de Canon 100-400mm F/5.6? Reserveer dan direct via de Budgetcam website. Ook een keer de nieuwste apparatuur testen voor het schrijven van een review? Schrijf je dan in voor de Budgetcam reviewpoule of stuur een mailtje naar marketing@budgetcam.nl.