Behind the Scenes: 7 tips & tricks voor het fotograferen in de bergen

Onlangs had ik mijn eerste ervaring met alpinisme: het beklimmen van hoge bergen. Ik nam deel aan een introductiecursus van Mountain Network, en fotografeerde tegelijkertijd de andere deelnemers. Voor deze dubbelrol had ik me voorbereid door op internet veel informatie te zoeken over fotograferen in deze unieke omgeving. Sommige van die tips kwamen goed van pas, maar ik heb zelf ter plekke ook een paar goede lessen geleerd.

1. Een goede conditie is essentieel

Bergen beklimmen is zwaar werk. De aanloop naar de werkelijke beklimming gaat vaak ook al over steile en rotsachtige bergpaadjes en je loopt met zware klimuitrusting, zeker als je ook nog apparatuur meesleept. Voor de daadwerkelijke beklimming moet je eindeloos door sneeuw ploegen, over gevaarlijke gletsjers reizen en op grote hoogte gevaarlijke rotspassages doorkruisen. Tijdens het stijgen gaan je benen kapot, terwijl bij het dalen je knieën afgeschreven worden. Maar dat is nog niet alles: de fysieke impact van deze activiteiten wordt nog eens vergroot doordat je dit op grote hoogte doet, waar de lucht ijler is en hoogteziekte een serieuze factor. Het allerlaatste wat je dan wil is dat je met je gedachten en lichaam zo moet focussen op het klimmen dat je geen energie meer over hebt om creatief te zijn en iets moois te schieten. Voor het schieten van vet werk in de bergen is het cruciaal om dan weer voor je reisgenoten uit te lopen, en dan weer even achter te blijven en ze weer in te halen. Allebei vergen natuurlijk de nodige energie.

Over fit worden voor de bergen zijn de nodige boeken geschreven. Zelf heb ik erg veel gehad aan het boek Training for the New Alpinism van Steve House. Een van de belangrijkste lessen: ga veel lopen of fietsen, waarbij afstand en tijdsduur belangrijker is dan snelheid. Zelf ging ik regelmatig 10 kilometer hardlopen, ik deed wat intervaltraining met een rugzak, heb trappen gelopen, lange wandelingen gemaakt met een zware rugzak (15 kilo), deed squats en step-ups voor mijn knieën en ging regelmatig klimmen in de lokale bouldergym Monk in Eindhoven (pal tegenover Budgetcam op Strijp-S!). Waar het uiteindelijk op neer komt is dat je eigenlijk gewoon de fitste wil zijn van het gezelschap waar je mee op pad gaat, zodat je altijd nog wat energie over hebt.

2. Accu’s 

Vooraf verwachtte ik het ergste van battery-management tijdens mijn trip. Ik verwachtte dat batterijen binnen no-time leeg zouden zijn in deze koude omgeving. Om die reden ging ik op onze eerste dag op pad met maar liefst 4 accu’s voor de enkele body die ik mee had gebracht. Dat bleek echt totaal overbodig: op geen enkele dag was mijn accu verder leeg dan 50%, terwijl ik toch 1000 tot 2000 foto’s per dag schoot. Dit zal voor video natuurlijk iets anders liggen, tevens moet ik toevoegen dat het geen enkele dag echt ijskoud is geweest. Het laat echter wel zien dat stressen om je accu niet echt nodig is - met één extra pack zit je echt safe, afhankelijk van de condities. Ik zou wel adviseren om zelf even testen hoe het bij jouw specifieke camera zit, voor je besluit het met één accu te doen en halverwege om kan draaien. Als je toch een extra accu mee neemt, denk er dan aan deze dicht op je lichaam te dragen zodat hij warm blijft. Mocht je meerdere dagen op pad gaan en in berghutten slapen of een zonnelader bij je hebben, weeg dan af of je beter meerdere accu’s mee kunt nemen of gewoon je oplader in je tas kunt stoppen. Afhankelijk van je specifieke camera zou dit een lichtere oplossing kunnen zijn, en in alpinisme telt elke gram.

3. Neem een simpele kit mee

Als aanvulling op het vorige punt, raad ik aan om heel kritisch te kijken naar wat je op de berg nodig gaat hebben aan camera-apparatuur. Ik had in ons basecamp in Chamonix een goed gevulde tas liggen met onder anderen een reserve body (Nikon D800) in aanvulling op mijn eerste en lichtere body (Nikon D750). Tijdens onze tochten nam ik echter slechts één body en één lens mee: een 50mm. In de praktijk is het namelijk erg onhandig om met meer dan één body te lopen, en is er weinig kans om bijvoorbeeld lenzen te wisselen. Tevens wordt je tas erg snel erg zwaar, en wil je eigenlijk alleen met je normale tas lopen. Een cameratas er bij is zwaar onhandig als je technische passages voor je kiezen krijgt op de berg. Het is namelijk vrij handig om je voeten te kunnen zien als je over diepe gletsjerspleten heen moet stappen.

4. Licht in de bergen is makkelijk en vaak erg mooi

Een van de dingen die ik erg fijn vond tijdens onze tochten in de bergen, was dat het licht waar ik mee moest werken erg makkelijk was. Het beklimmen van bergen gebeurt van ‘s ochtends vroeg tot in de middag, waarbij ieder deel van de dag je zijn eigen unieke licht voorschotelt. Voor onze laatste grote beklimming verlieten we ons chalet om 4 uur in de ochtend, in het pikkedonker. Op dat moment was fotograferen uiteraard een aardige uitdaging, maar de hoofdlampjes die iedere klimmer droeg stelden me toch in staat nog enkele foto’s te maken. Terwijl de zon opging werden we vervolgens getrakteerd op een prachtige blik op het hele Mont Blanc massief.

Zodra de zon eenmaal echt op is, wordt het allemaal nog mooier. In normale omgevingen is de middag een verschrikkelijk moment qua licht: de zon staat hoog in de lucht en werpt lelijke schaduwen op gezichten en op de omgeving. In de bergen heeft men daar echter een prachtige oplossing op bedacht: er ligt overal een enorme witte reflector die alles perfect invult - een dikke laag sneeuw. Licht wordt alle kanten op weerkaatst en je vindt nergens echt een hele harde schaduw. Of je nu met de zon in je rug of in je gezicht schiet, van hoog of laag, licht gaat zelden een issue zijn. Het enige nadeel is dat het licht soms een beetje plat en saai kan worden, waarmee het lastig is om moody werk te schieten. Gelukkig is het weer in de bergen zeer dynamisch en is een dramatische wolk zelden ver weg.

5. Hou je camera in de hand of draag hem over je schouder

Een van de dingen waar ik aan moest wennen, was dat er erg weinig gestopt wordt tijdens het klimmen. Dit betekent dat je praktisch geen tijd hebt om bijvoorbeeld je camera uit je tas te pakken of een lens te wisselen. Vooral wanneer je in een touwgroep loopt met andere klimmers, ben je afhankelijk van elkaar en kun je niet zomaar stoppen. Je moet een goed tempo houden om bijvoorbeeld slecht weer te ontlopen of een piek op tijd op te komen. Je moet je camera dus eigenlijk altijd bij de hand hebben.

Op makkelijk terrein hou ik daarom mijn camera in de hand, met de draagband om mijn hand gewikkeld voor de veiligheid. Als het terrein dan iets moeilijker wordt hang ik de camera diagonaal over mijn lichaam, met de band boven op mijn linker schouder en beneden op rechts op mijn middel. Op deze manier kan ik beide handen gebruiken om te klimmen en bungelt de camera niet naar voren, zoals hij zou doen als je hem om je nek hangt.

6. Werk aan je klimskills

De grootste uitdaging voor mij tijdens deze cursus was mijn dubbelrol als fotograaf en cursist. Ik moest zowel opletten om alle uitleg mee te krijgen als fotograferen hoe de overige deelnemers de week beleefden. Voor een volgende keer denk ik dat mijn foto’s nog beter zouden zijn als ik vrij rond kon lopen in de omgeving om de beste hoeken te vinden en niet persé bij de groep hoef te blijven. Een alternatief zou zijn om een ervaren klimmer of gids als maatje te hebben waarmee ik aan een touw zit en rond kan lopen. Maar het beste is uiteraard om naast fysieke gesteldheid ook qua vaardigheden en kennis een voorsprong te hebben. Dit is ook direct wat alpinisme fotograferen op het hoogste niveau zo uniek maakt: om de avonturen en prestaties van topklimmers vast te kunnen leggen, moet je zelf ook een topklimmer zijn. Zie bijvoorbeeld de Amerikaanse klimmer / fotograaf Jimmy Chin.

Daaraan verwant, maar op een concreter niveau: het kan een enorm voordeel zijn om in kleine handelingen sneller te zijn dat de rest van je reisgenoten. Je klimgordel aantrekken, stijgijzers aan je schoenen bevestigen en het leggen van knopen zijn allemaal handelingen die je vaak zult moeten herhalen én makkelijk kunt oefenen. Als je deze dingen net even wat sneller uit kan voeren dan je teamgenoten zul je steeds een beetje tijd over hebben. Ook het slim en tijdig inpakken van je tas kan een hoop schelen.

7. Haal het maximale uit elk moment

Ik noemde dit al kort in een van de bovenstaande tips, maar moet dit nog iets uitgebreider toelichten. Bergen beklimmen is erg hard en continu werk, waarbij je lange periodes achter elkaar loopt of klimt. Tijdens het verplaatsen heb je weinig kans om foto’s te schieten, zowel uit logistiek als creatief oogpunt. Het landschap verandert traag en behalve het lopen vindt er niet veel actie plaats - het beeld is eigenlijk continu hetzelfde. Het zijn de kleine en korte momenten die vaak de meeste actie bieden en het sterkste beeld op zullen leveren. Denk aan het wisselen van uitrusting, emotie als gevolg van uitputting of juist het bereiken van een top, en het klimmen van moeilijke stukken terrein. Als je fitter en sneller bent dan de rest van je groep, heb je nog wat energie over om uit deze korte momenten het maximale te halen. Het helpt ook om de dag van tevoren te plannen en te identificeren op welke momenten de beste momenten voor mooi beeld zullen plaatsvinden. Op deze manier heb je het verhaal al in je hoofd en weet je wanneer je alert moet zijn en wellicht voor de groep uitlopen of je uitrusting extra snel op orde hebben.

Voor mij was het fotograferen in de bergen een erg inspirerende ervaring, het is iets dat zeker vaker wil doen - volgende doel is de Matterhorn in Zwitserland!

Ook lenzen of een camera meenemen tijdens je reis? Via de website van Budgetcam boek je je order in. Ook een keer op pad met de nieuwste apparatuur voor het schrijven van een review? Geef je dan op voor de Budgetcam reviewpoule.